درست است که خود دوران بارداری مهم ترین مرحله در این پروسه می باشد. اما قبل از آن و بعد از زایمان نیز نیاز به توجه و مراقبت های ویژه ی خود دارد. در صورت عدم رسیدگی به مادر پس از زایمان ممکن است مادر بیش از حد معمول دچار اسیب شود و این برای مادر و فرزند مشکلاتی را به وجود می اورد. اما این که چه نکاتی و مواردی باید پس از زایمان انجام شود از جمله مواردی است که در ادامه باید به آن پرداخته شود. در ادامه به بررسی این موضوع می پردازیم.
مراقبت های پس از زایمان به چه مواردی بستگی دارد؟
اما قبل از بیان تمام نکات مراقبت های پس از زایمان باید به این موضوع بپردازیم که هرکدام از آنها به عواملی در زایمان بسگی دارد.
در ادامه به بررسی این موارد می پردازیم:
- نوع زایمان :
نوع زایمان مهم ترین موردی است که در مراقبت های بعد از زایمان و انواع آن تاثیر مستقیم می گذارد. این که زایمان طبیعی باشد یا سزارین و هم چنین نوع طبیعی آن به چه صورت باشد در مراقبت های بعد از زایمان تاثیر مستقیم دارد. همان طور که مشخص است در سزارین به دلیل استفاده از تیغ جراحی و پارگی در ناحیه ی شکم مراقبت ها بیش تر و شدید تر از نوع طبیعی آن می باشد. در نوع طبیعی مراقبت ها سبک تر و بهبودی مادر نیز سریع تر می باشد. هم چنین زایمان بدون درد از نوع طبیعی نیز بسیار راحت تر و از مراقبت های بسیار کم تری نسبت به سزارین برخوردار است. به نسبت سختی و جراحت در زایمان مراقبت ها نیز کاهش و افزایش پیدا می کند.
- میزان فشار در زایمان :
میزان فشار در زایمان طبیعی و میزان جراحتی که مادر در زایمان سزارین تجربه می کند نیز در نوع مراقبت ها تاثیر می گذارد. گاهی وقت ها فشاری که در زایمان طبیعی به مادر وارد می شود و بالاست و به همین دلیل نیز میزان مراقبت ها افزایش می یابد. هم چنین در زایمان سزارین نیز ممکن است فشار و جراحت بیش از حد معمول باشد و مادر نیاز به مراقبت های بیش تری در پس از زایمان داشته باشد. زایمان سزارین نیز ممکن است فشار و جراحت بیش از حد معمول باشد و مادر نیاز به مراقبت های بیش تری در پس از زایمان داشته باشد.
- توانایی بدنی مادر :
توانایی بدنی مادر نیز از جمله مواردی است که در مراقبت های پس از زایمان تاثیر می گذارد. برای مثال مادری که از توانایی جسمی کم تری برخوردار باشد نیاز به مراقبت بیش تری نسبت به مادری که از توانایی جسمی بیش تری برخودار است می باشد. زیرا مادر با توانایی جسمی پایین تر بیش تر دچار فشار جسمی و روحی شده است. هم چنین بهبود مادر کم توان نیز بیش تر طول می کشد نسبت به مادر با توان بیش تر.
- دوران بارداری :
شاید با خود فکر کنید که عواملی که بر میزان این مراقبت ها و نوع این مراقبت ها تاثیر می گذارد، فقط مربوط به زمان زایمان می باشد اما این طور نیست! خود دوران بارداری نیز بر این مراقبت ها تاثیر می گذارد. هرچه دوران بارداری سخت تر و درگیر با مشکلات باشد، مراقبت های پس از آن نیز افزایش می یابد و بالعکس آن نیز برقرار می باشد.
مراقبت های پس از زایمان به چند دسته تقسیم می شود؟
مراقبت های پس از زایمان نیز به دو دسته تقسیم می شود:
- جمسی :
مراقبت های بدنی و جسمی از مادر که شامل بخیه ها و موارد خاص برای بعضی از مادران می باشد.
- روحی :
مادر پس از زایمان ممکن است با بعضی مشکلات روحی نظیر افسردگی و اضطراب درگیر شود که به دلیل نوسانات هورمون ها و ضعیف شدن و فشار زیاد به مادر اتفاق می افتد.
مراقبت های پس از زایمان چه مواردی است؟
مراقبت های پس از زایمان همان طور که در بالاتر گفته شد به موارد مختلفی بستگی دارد:
مراقبت برای افسردگی پس از زایمان :
ممکن است مادر پس زایمان به مواردی مانند افسردگی و اضطراب مبتلا شود. در بالاتر نیز به این مورد اشاره شد. در این مورد اطرافیان باید به مادر بسیار توجه کنندو خود مادر نیز برای بهتر شدن زودتر تلاش کند. در صورت لزوم بهتر است مادر به مشاور مراجعه کند و از توصیه های روانشناس کمک بگیرد.
مراقبت های بخیه ی مادر :
در دو حالت زایمان طبیعی و سزارین مادر با بخیه درگیر است. به نسبت زایمان ممکن است این بخیه ها کم یا زیاد باشد ولی در هرصورت مراقبت از بخیه ها واجب است تا مادر دچار مشکل نشود. برای مراقبت از بخیه ها بهتر است مادر روی بخیه هایش ننشیند.
هم چنین برای جلوگیری از باز شدن بخیه ها، بهتر است تا خوب شدن زخم، روی یک بالش طبی حلقوی نشسته شود. بهتر است از توالت ایرانی استفاده شود.
هم چنین بعد از دست شویی، زخم با آب ولرم شسته شود و سپس با باد سشوار خشک شود.اگر مادر نخواست از سشوار استفاده کند، هر بار از یک حوله ی تمیز و نرم استفاده شود.
هم چنین در روز های اول پس از زایمان نباید به بخیه ها زیاد فشار وارد شود. بنابراین بهتر است در روزهای اول مادر زیاد بر روی پاهای خود نایستد و زیاد ننشیند.
مراقبت هنگام خون ریزی پس از زایمان
همان طور که می دانید خون ریزی پس از زایمان نیز از مواردی است که در آن نیاز به مراقبت می باشد. خون ریزی در زایمان سزارین بیش تر از زایمان طبیعی است بنابراین نیاز به مراقبت های بیش تری دارد. هم چنین در صورت زایمان طبیعی به دلیل وجود بخیه در ناحیه ی واژن باید مراقبت های لازم انجام شود. از نوار بهداشتی ساده و بزرگ بدون پودر جاذب یا رویه ی مشبک استفاده شود. هم چنین هرگز از تامپون استفاده نشود.
لباس زیر تنگ به همراه نوار بهداشتی، از رسیدن هوا به زخم جلوگیری و روند خوب شدن زخم را کند می کند بنابراین نباید از آن استفاده شود. هم چنین نوار و پد باید زود به زود عوض شود.
داشتن تغذیه ی مناسب
تغذیه ی مناسب نیز از مواردی است که مادر به ان باید توجه کند. زیرا هم بدن مادر ضعیف است و هم چون مادر به نوزاد شیر می دهد نیاز دارد که تغذیه شود. روزهای اول پس از زایمان نباید غذاهای سنگین خورده شود. بعضی ممکن است اصرار کنند که گوشت زیاد یا غذای چرب مصرف شود اما این عمل نباید صورت بگیرد.
باید توجه داشت که در مادر در روزهای پس از زایمان فعالیت کم تری دارد، بنابراین امکان سوء هاضمه و یبوست وجود دارد و در صورت ابتلا به یبوست، امکان آسیب دیدن بخیه ها نیز وجود خواهد داشت. بنابراین باید به این موضوع نیز توجه کرد.
هم چنین استفاده از سبزیجات و مواد غذایی فیبر دار نیز توصیه می شود. هم چنین مایعات و آب زیادی نیز باید پس از زایمان توسط مادر مصرف شود. از مواد غذایی که باعث یبوست می شود نظیر موز و…نیز باید دوری شود. هم چنین از لبنیات کم چرب نیز بهتر است استفاده شود.
کنترل وزن
مادر باید مراقب وزن خود بعد از زایمان باشد. درست است که مادر برای شیر دهی باید خود را با مواد غذایی تغذیه کند اما نباید منجر به اضافه وزن بیش از حد شود.
سخن پایانی
در پایان باید به این نکته اشاره کرد که مراقبت های پس از زایمان از مواردی است که نباید به آن کم توجهی شود. در صورت بروز هر مشکل نیز باید با پزشک و متخصص زنان و زایمان تماس گرفته شود. بنابریان در مراقبت های پس از زایمان کوتاهی نکنید تا این دوران را نیز راحت تر پشت سر بگذارید.