زایمان، یک فرآیند طبیعی و پیچیده است که تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار می گیرد. این عوامل می توانند بر مدت زمان زایمان، نوع زایمان (طبیعی یا سزارین) و حتی سلامت مادر و نوزاد تأثیرگذار باشند. در ادامه به برخی از مهم ترین عوامل موثر بر زایمان اشاره می کنیم.
عوامل موثر بر زایمان چیست؟
این که چه عواملی بر زایمان موثر اند، موردی است که در ادامه به آن می پردازیم.
* عوامل فیزیکی موثر
در ادامه به برخی از مهم ترین عوامل فیزیکی موثر بر زایمان می پردازیم:
ساختار لگن
- اندازه و شکل لگن: اندازه و شکل لگن مادر یکی از مهم ترین عوامل فیزیکی موثر بر زایمان است. لگن باید به اندازه کافی بزرگ و با شکل مناسب باشد تا نوزاد بتواند از آن عبور کند.
- وضعیت استخوان های لگن: وضعیت استخوان های لگن و انعطاف پذیری مفاصل لگن نیز بر روند زایمان تاثیرگذار است.
اندازه و وزن جنین
- اندازه سر جنین: اندازه سر جنین نسبت به اندازه لگن مادر یکی از عوامل مهم است. اگر سر جنین بزرگ باشد، ممکن است زایمان دشوارتر شود.
- وزن جنین: وزن زیاد جنین نیز می تواند بر روند زایمان تاثیر بگذارد.
وضعیت قرارگیری جنین در رحم
- قرار طولی: در این حالت، ستون فقرات جنین موازی ستون فقرات مادر است و این وضعیت معمولا برای زایمان طبیعی مناسب است.
- قرار عرضی: در این حالت، شانه یا پاهای جنین به سمت دهانه رحم قرار دارد و معمولا نیاز به زایمان سزارین دارد.
- قرار مایل: در این حالت، جنین به صورت مایل در رحم قرار دارد و ممکن است در طول زایمان تغییر وضعیت دهد.
وضعیت جفت و بند ناف
- جفت سرراهی: در این حالت، جفت بر روی دهانه رحم قرار دارد و مانع از خروج جنین می شود و معمولا نیاز به زایمان سزارین دارد.
- بند ناف دور گردن: اگر بند ناف به دور گردن جنین پیچیده باشد، ممکن است در طول زایمان مشکلاتی ایجاد کند.
انقباضات رحمی
- قدرت انقباضات: قدرت انقباضات رحمی در باز شدن دهانه رحم و پیشرفت زایمان نقش مهمی دارد.
- فرکانس انقباضات: تعداد انقباضات در هر دقیقه نیز بر روند زایمان موثر است.
مایع آمنیوتیک
- مقدار مایع آمنیوتیک: مقدار مایع آمنیوتیک می تواند بر حرکت جنین و پیشرفت زایمان تاثیر بگذارد.
- کیفیت مایع آمنیوتیک: کیفیت مایع آمنیوتیک نیز می تواند بر سلامت جنین و روند زایمان موثر باشد.
عوامل دیگر
- ساختار رحم: هرگونه ناهنجاری در ساختار رحم می تواند بر زایمان تاثیر بگذارد.
- زایمان های قبلی: تعداد زایمان های قبلی و فاصله بین آن‌ها نیز می تواند بر زایمان بعدی تاثیرگذار باشد.
- جراحی های قبلی در ناحیه لگن: جراحی‌هایی مانند سزارین قبلی می توانند احتمال زایمان طبیعی را کاهش دهند.
بررسی تمام این موارد با متخصص زنان زایمان می باشد. با بررسی شرایط، وضعیت زایمان مشخص می گردد. در این باره می توانید به دکتر مریم معتمدی، متخصص زنان اصفهان، مراجعه نمایید.
* عوامل روانی موثر بر زایمان
عوامل روانی نقش بسیار مهمی در تجربه زایمان ایفا می کنند. ذهن و بدن انسان با هم ارتباط تنگاتنگی دارند و وضعیت روحی می تواند به طور مستقیم بر فرایند فیزیولوژیکی زایمان تاثیر بگذارد.
برخی از مهم ترین عوامل روانی موثر بر زایمان عبارتند از:
- ترس و اضطراب: ترس از درد، ناشناخته ها و عوارض احتمالی زایمان می تواند باعث افزایش ترشح هورمون های استرس شود که به نوبه خود انقباضات رحمی را ضعیف تر کرده و روند زایمان را طولانی تر می کند.
- استرس: استرس های زندگی روزمره، مشکلات خانوادگی یا مشکلات مالی نیز می توانند بر تجربه زایمان تاثیر بگذارند.
- نگرش به زایمان: نگرشی که فرد نسبت به زایمان دارد بسیار مهم است. اگر زایمان را به عنوان یک تجربه طبیعی و مثبت ببیند، احتمال اینکه زایمان راحت تری داشته باشد بیشتر است.
- حمایت اجتماعی: داشتن همراهی و حمایت همسر، خانواده یا دوستان در طول زایمان می تواند به کاهش استرس و اضطراب کمک کند.
- تجربیات قبلی: تجربه زایمان های قبلی، چه مثبت و چه منفی، می تواند بر نگرش فرد به زایمان بعدی تاثیر بگذارد.
- آموزش و آگاهی: آگاهی از فرایند زایمان، تکنیک های تنفس و روش های مدیریت درد می تواند به فرد کمک کند تا با اعتماد به نفس بیشتری زایمان را تجربه کند.
- تلقینات مثبت: استفاده از تلقینات مثبت و تصورات ذهنی می تواند به کاهش درد و اضطراب کمک کند.
- روابط با کادر درمان: رابطه خوب با ماما یا پزشک می تواند به ایجاد احساس امنیت و آرامش در مادر کمک کند.
* عوامل پزشکی
عوامل پزشکی، نقش بسیار مهمی در روند زایمان ایفا می کنند. این عوامل می توانند بر مدت زمان زایمان، نوع زایمان (طبیعی یا سزارین) و سلامت مادر و نوزاد تاثیرگذار باشند. در ادامه به برخی از مهم ترین عوامل پزشکی موثر بر زایمان اشاره می کنیم:
بیماری های زمینه ای مادر
- دیابت: دیابت کنترل نشده می تواند منجر به نوزادان بزرگ تر، افزایش خطر زایمان زودرس یا دیررس و سایر عوارض شود.
- فشار خون بالا: فشار خون بالا می تواند باعث پره اکلامپسی شود که یک بیماری جدی در دوران بارداری است و می تواند به زایمان زودرس، رشد ناکافی جنین و سایر عوارض منجر شود.
- بیماری های قلبی: بیماری های قلبی می توانند بر توانایی بدن مادر برای تحمل زایمان تاثیر بگذارند.
- عفونت‌ها: عفونت هایی مانند عفونت های دستگاه ادراری، عفونت های واژینال و عفونت های خون می توانند بر روند زایمان تاثیر بگذارند.
- بیماری های خود ایمنی: بیماری های خود ایمنی مانند لوپوس می توانند بر بارداری و زایمان تاثیر بگذارند.
وضعیت جنین
- اندازه جنین: نوزادان بسیار بزرگ یا بسیار کوچک ممکن است مشکلاتی را در حین زایمان ایجاد کنند.
- وضعیت قرارگیری جنین: اگر جنین در وضعیت غیرطبیعی قرار داشته باشد (مانند قرار عرضی یا بریچ)، ممکن است نیاز به زایمان سزارین باشد.
- نقص های مادرزادی: برخی از نقص های مادرزادی جنین می توانند بر روند زایمان تاثیر بگذارند.
- رشد داخل رحمی ناکافی: اگر جنین به اندازه کافی در رحم رشد نکند، ممکن است زایمان زودرس اتفاق بیفتد.
وضعیت رحم و دهانه رحم
- نازک شدن دهانه رحم: نازک شدن زودهنگام دهانه رحم می تواند خطر زایمان زودرس را افزایش دهد.
- جفت سرراهی: در این حالت، جفت بر روی دهانه رحم قرار دارد و مانع از خروج جنین می شود و معمولا نیاز به زایمان سزارین دارد.
- فیبروم های رحمی: فیبروم های رحمی می توانند بر اندازه و شکل رحم تاثیر بگذارند و بر روند زایمان تاثیر بگذارند.
- نقص های مادرزادی رحم: نقص های مادرزادی رحم مانند رحم دوشاخه می توانند بر بارداری و زایمان تاثیر بگذارند.
عوامل مرتبط با بارداری قبلی
- زایمان های قبلی: تعداد زایمان های قبلی، فاصله بین زایمان ها و نوع زایمان های قبلی می توانند بر زایمان بعدی تاثیر بگذارند.
- سزارین قبلی: سزارین قبلی می تواند خطر پارگی رحم در زایمان های بعدی را افزایش دهد و احتمال زایمان طبیعی را کاهش دهد.
مداخلات پزشکی
- زایمان القایی: القای زایمان ممکن است به دلایل پزشکی مختلف انجام شود و بر روند زایمان تاثیر بگذارد.
- استفاده از داروهای تسکین درد: استفاده از داروهای تسکین درد می تواند بر انقباضات رحمی و پیشرفت زایمان تاثیر بگذارد.
- سزارین: در برخی موارد، به دلایل پزشکی، زایمان سزارین انجام می شود.
سخن پایانی
تمامی این موارد باید توسط پزشک متخصص زنان، بررسی شود. در این باره می توانید به دکتر مریم معتمدی واقع در اصفهان مراجعه نمایید.
