سقط جنین چیست؟
سقط جنین به حالتی گفته می شود که بارداری قبل از زمان مشخصی به صورت ناخواسته یا عمدی پایان می یابد و جنین از بین می رود یا توانایی ادامه حیات را ندارد. این موضوع ممکن است به صورت طبیعی یا با مداخله‌ی پزشکی رخ دهد.
انواع سقط جنین کدام است؟
سقط جنین انواع مختلفی دارد. در ادامه به آن می پردازیم.
1. سقط جنین خودبه‌خودی (طبیعی)
بدون مداخله‌ی پزشکی اتفاق می افتد و معمولا در سه ماهه‌ی اول بارداری است.
دلایل ان نیز می تواند ناهنجاری کروموزومی، مشکلات هورمونی، بیماری‌های مزمن، عفونت‌ها، استرس شدید، ضربه و … باشد.
2.سقط جنین القایی (عمدی)
با تصمیم پزشک یا بیمار و با استفاده از دارو یا عمل جراحی انجام می شود.
ممکن است به دلایل پزشکی (خطر برای مادر یا جنین) یا اجتماعی-شخصی انجام شود. انجام سقط بدون دلیل در ایران ممنوع و جرم می باشد.
3.سقط جنین پزشکی (Medical Abortion)
با مصرف داروهایی مانند میزوپروستول و میفپریستون تا هفته ی ۱۰ بارداری انجام می شود.
بدون نیاز به جراحی، اما باید تحت نظارت پزشک باشد.
4.سقط جنین جراحی
روش‌هایی مانند کورتاژ (D&C) یا مکش خلأ برای تخلیه ی رحم استفاده می شوند.
در شرایطی که دارو مؤثر نباشد یا بارداری به هفته‌های بالاتری رسیده باشد از این روش استفاده می شود.
برای بررسی شرایط به دکتر مریم معتمدی در اصفهان مراجعه نمایید.
علل شایع سقط جنین کدام است؟
سقط جنین ممکن است به صورت خود به‌خودی و بدون هشدار قبلی رخ دهد. در بسیاری از موارد، علت دقیق مشخص نمی شود، اما بررسی های علمی نشان می دهد که ترکیبی از عوامل ژنتیکی، هورمونی، ساختاری، عفونی و محیطی در بروز آن نقش دارند.
در ادامه مهم ترین عوامل مؤثر در سقط جنین را دسته بندی‌شده مشاهده می کنید:
1. اختلالات ژنتیکی یا کروموزومی جنین
* شایع ترین علت سقط جنین در سه ماهه اول بارداری
* اغلب به صورت تصادفی در هنگام تقسیم سلولی رخ می دهد.
* شامل تریزومی‌ها (مثل سندرم داون)، مونو‌سومی، یا کروموزوم های اضافی/ناقص
* در بارداری های اول بیشتر دیده می شود و معمولا تکرار نمی شود
2.اختلالات رحم و دهانه رحم
* ناهنجاری‌های رحم مانند رحم دوشاخ، سپتوم رحم یا رحم کوچک مادرزادی
* فیبروم های رحمی بزرگ یا در موقعیت حساس
* چسبندگی داخل رحمی (سندروم آشرمن)
* نارسایی دهانه رحم (باز شدن زودهنگام بدون درد در نیمه دوم بارداری)
3.مشکلات هورمونی
* کمبود پروژسترون که هورمون ضروری برای حفظ بارداری است
* کم کاری یا پرکاری تیروئید
* سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) همراه با مقاومت به انسولین در صورت وجود این مشکل باید قبل از بارداری درمان شوید. برای درمان سندروم تخمدان پلی کیستیک می توانید به دکتر مریم معتمدی، متخصص زنان و زایمان دراصفهان مراجعه نمایید.
* عدم تعادل هورمون LH و FSH
4.عفونت‌های سیستمیک یا موضعی
عفونت هایی که از جفت عبور می‌کنند و جنین را تهدید می‌کنند:
* توکسوپلاسموز
* سرخجه
* هرپس سیمپلکس
* سیتومگالوویروس (CMV)
* لیستریا مونوسیتوژنز (Listeriosis)
* عفونت‌های رحمی یا واژینوز باکتریال نیز ممکن است باعث التهاب پرده‌های جنینی و سقط شوند.
5.بیماری های مزمن زمینه‌ای مادر
* دیابت کنترل نشده
* فشار خون بالا یا پره‌اکلامپسی
* بیماری های خودایمنی مثل لوپوس یا آنتی‌فسفولیپید سندرم (APS)
* بیماری کلیوی، قلبی یا ریوی شدید
6.اختلالات انعقادی و لخته سازی خون
* ترومبوفیلی ارثی مثل فاکتور V لیدن
* سندرم آنتی فسفولیپید که باعث ایجاد لخته در عروق جفت و مرگ جنین می‌شود
7.سن و وضعیت باروری مادر
* سن بالای ۳۵ سال احتمال سقط را افزایش می‌دهد (به دلیل تخمک‌های کم‌کیفیت)
* سقط های قبلی یا سابقه نازایی، عامل خطر محسوب می‌شوند
* فاصله‌ی بسیار کوتاه بین بارداری‌ها نیز ممکن است ریسک را بالا ببرد
8.عوامل محیطی و سبک زندگی
* مصرف دخانیات (سیگار و قلیان)
* مصرف مشروبات الکلی و مواد مخدر
* قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی صنعتی، رنگ‌ها، آفت‌کش‌ها، جیوه یا سرب
* مواجهه با تشعشعات یون‌ساز
* افزایش ناگهانی دمای بدن (مثلا در اثر تب شدید یا حمام داغ طولانی)
9.تغذیه ناسالم یا کمبودهای تغذیه ای
* کمبود اسید فولیک، آهن، روی و ویتامین D
* اضافه وزن یا کم وزنی شدید مادر
* سوءتغذیه یا رژیم های سخت غذایی در دوران بارداری
10.استرس، اضطراب و عوامل روانی
استرس شدید و مداوم ممکن است با افزایش ترشح کورتیزول و هورمون‌های استرس، محیط رحم را نامساعد کند
عدم حمایت عاطفی در دوران بارداری نیز یکی از عوامل خطر شناخته شده است.
در صورت داشتن موارد بالا باید تحت نظر یک متخصص باشید. در این مورد می توانید به دکتر مریم معتمدی مراجعه نمایید.
مراقبت‌های بعد از سقط جنین
پس از انجام سقط، چه به صورت طبیعی و چه به‌صورت پزشکی یا جراحی، رعایت نکات زیر ضروری است:
✅ بررسی کامل وضعیت رحم با سونوگرافی
✅ مصرف آنتی‌بیوتیک برای جلوگیری از عفونت
✅ استراحت کافی و تغذیه مناسب
✅ اجتناب از رابطه‌ی جنسی تا دو هفته
✅ پیگیری علائم غیرطبیعی مانند تب یا خونریزی مداوم
✅ مشاوره روان‌شناسی در صورت افسردگی یا اضطراب
پیامدهای احتمالی سقط جنین
سقط جنین ممکن است با برخی عوارض جسمی یا روانی همراه باشد، از جمله:
– عفونت رحم یا لگن
– نازک شدن دیواره رحم در سقط‌های مکرر
– اختلال در قاعدگی یا تاخیر در بازگشت قاعدگی
– احساس گناه، افسردگی، اضطراب
– در موارد نادر: ناباروری
پیشگیری از سقط ناخواسته چگونه است؟
انجام آزمایشات و مشاوره پیش از بارداری
کنترل دقیق بیماری‌های زمینه‌ای
مصرف مکمل‌های لازم (مانند اسید فولیک)
پرهیز از مصرف داروهای غیرمجاز
مدیریت استرس و خودمراقبتی در دوران بارداری
رعایت بهداشت و تغذیه سالم
سقط جنین از نظر قانونی در ایران چه می گوید؟
در ایران، سقط جنین تنها در صورت تأیید پزشکی قانونی و برای شرایط خاصی مانند تهدید جان مادر یا ناهنجاری جنین مجاز است. هرگونه اقدام خودسرانه، از نظر قانونی جرم محسوب می‌شود.
سخن پایانی
سقط جنین یک موضوع مهم در سلامت زنان است که ممکن است به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد. شناخت علائم، دریافت مشاوره پزشکی به‌موقع، و رعایت مراقبت‌های لازم، نقش مؤثری در حفظ سلامت جسمی و روانی مادر دارد.
اگر شما یا اطرافیانتان با این مسئله مواجه هستید، حتما با یک متخصص زنان و زایمان قابل اعتماد مشورت کنید تا تصمیمی آگاهانه و مسئولانه بگیرید.
در این باره می توانید با دکتر مریم معتمدی، متخصص زنان مشورت نمایید.